PETALING JAYA: Pertempuran telah berlaku sejak sekian lama antara Petronas dan Sarawak mengenai siapa yang memiliki hak kepada sumber minyak dan gas (O&G) yang ditemui di pelantar benua di luar pantai negeri Malaysia Timur itu.
Seksyen 2 Akta Pembangunan Petroleum 1974 (PDA) memberi hak kepada Petronas pemilikan penuh dan hak eksklusif kepada semua sumber petroleum dalam dan luar pesisir.
Sarawak pula mendakwa bahawa ia memiliki sumber ini berdasarkan Ordinan Minyak dan Perlombongan 1958 (OMO) negeri. Ia berhujah bahawa OMO terus mempunyai kuasa undang-undang dan “wujud bersama” dengan PDA.
Negeri itu berkata pelantar benua tertentu telah berada dalam sempadannya sejak 1954. Sempadan itu, kata Sarawak, kekal utuh apabila ia menyertai Malaysia sembilan tahun kemudian.
Pertikaian ini penting kerana ia mencabar hak Petronas untuk melombong kawasan yang kaya dengan sumber di Laut China Selatan, termasuk di sekitar Gugusan Beting Patinggi Ali (Luconia Shoals).
Dianggarkan kawasan ini bakal menjana 60% daripada sumber O&G negara sekaligus menjadi sumber utama sebahagian besar gas asli cecair (LNG) Malaysia, yang mencukupi untuk memenuhi 90% eksport LNG Petronas.
Sarawak tidak lagi berpuas hati menerima hanya 5% royalti minyak seperti yang diperuntukkan dalam perjanjian yang dibuat menurut PDA, dan menuntut bahagian yang lebih besar daripada semua hasil O&G yang dijana.
Untuk menyokong tuntutannya, negeri Borneo berhujah bahawa ia memiliki hak undang-undang tunggal untuk semua sumber di luar pantainya.
Bekas menteri kewangan Tengku Razaleigh Hamzah bertegas bahawa Sarawak tidak mempunyai tuntutan yang lebih tinggi terhadap sumber itu berbanding Petronas.
“Ia bukan minyak mereka. Ia tidak dibincangkan pun pada masa itu (semasa Perjanjian Malaysia 1963 dirangka),” katanya kepada FMT. Beliau berkata Sarawak perlu terus menunaikan kewajipannya di bawah perjanjian royalti yang dimeterai sebelum ini.
“Anda tidak boleh berulang-alik, anda tahu. Perjanjian adalah perjanjian,” kata Tengku Razaleigh, pengerusi pertama syarikat minyak negara itu. Jadi, adakah Sarawak mempunyai tuntutan yang sah? FMT meneroka pertikaian undang-undang yang dikemukakan oleh kerajaan.
Sempadan maritim Sarawak
Sarawak adalah tanah jajahan British sebelum 1963, dan memperoleh kemerdekaannya dengan menjadi sebahagian daripada Persekutuan Malaysia.
Negeri itu mendakwa sembilan tahun sebelum itu, ketika masih di bawah pemerintahan kolonial, Ratu Elizabeth II mengeluarkan Perintah Sarawak (Pengubahan Sempadan) dalam Majlis 1954.
Perintah itu memperluaskan sempadan tanah jajahan untuk merangkumi pelantar benua, yang terdiri daripada dasar laut dan tanah bawah yang terletak di bawah laut lepas yang bersebelahan dengan perairan wilayah negeri.
Menurut Speaker Dewan Undangan Negeri Sarawak, Asfia Awang Nassar, ini bermakna sempadan Sarawak apabila ia menjadi sebahagian daripada Malaysia sudah termasuk pelantar benua di luar pantainya.
Pada Oktober 2019, Asfia dipetik oleh Dayak Daily sebagai berkata, “Sekiranya pertikaian kerajaan persekutuan adalah bahawa benua Sarawak telah diperoleh secara perlembagaan dan sah di bawah PDA walaupun ia melanggar Perkara 2 Perlembagaan Persekutuan, maka kerajaan persekutuan perlu membayar pampasan kepada kerajaan negeri pada kadar pasaran. ”
Sarawak bergantung kepada Seksyen 4(3) Bahagian II Perlembagaan Persekutuan untuk mendakwa bahawa pelantar benua itu membentuk sebahagian daripada wilayahnya apabila ia menyertai Malaysia pada 16 Sept 1963.
Negeri itu juga merujuk kepada Perkara 2(b) Perlembagaan Persekutuan yang memperuntukkan bahawa sebarang undang-undang yang mengubah sempadan sesebuah negeri mesti dipersetujui oleh Dewan Undangan Negerinya dan Majlis Raja-Raja.
Sarawak berkata tiada syarat telah dipenuhi, menjadikan sebarang pindaan kepada sempadannya tidak mengikut perlembagaan dan, oleh itu, terbatal dan tidak sah.
‘Pentas Benua’
Perkara yang menimbulkan persoalan utama ialah definisi “pentas benua”.
Menurut peguam maritim Liew Teck Huat di sinilah letak masalah dengan kedudukan undang-undang Sarawak.
“Sarawak mendakwa bahawa Perintah dalam Majlis 1954 meluaskan sempadannya untuk merangkumi pelantar benua, yang dikatakan naik sehingga 200 batu nautika dari pinggir perairan wilayahnya.
“Tetapi panjang 200 batu nautika tidak dinyatakan secara khusus dalam Perintah dalam Majlis itu kerana konsep tentang apa yang menjadi ‘pelantar benua’ masih belum diselesaikan.”
Liew berkata istilah itu hanya ditakrifkan dengan betul dalam Konvensyen Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu 1982 mengenai Undang-undang Laut (Unclos), perjanjian antarabangsa yang mewujudkan rangka kerja undang-undang yang komprehensif untuk semua aktiviti marin dan maritim.
Malaysia menandatangani Unclos pada 1982 dan mengesahkannya empat tahun kemudian.
“Unclos secara rasmi diterima pakai sebagai sebahagian daripada undang-undang Malaysia apabila Akta Laut Wilayah 2012 diluluskan oleh Parlimen berikutan pembatalan Proklamasi Darurat 1969 pada Disember 2011,” kata Liew.
Beliau berkata naratif Sarawak bahawa Akta Laut Wilayah 2012 diluluskan untuk membetulkan kesilapan dalam sempadan atau ia bercanggah dengan Perlembagaan kerana tidak mematuhi Perkara 2(2) Perlembagaan Persekutuan adalah tidak berasas.
“Dalam apa jua keadaan, mana-mana perundangan yang diluluskan oleh Parlimen mesti dianggap sah dan boleh dikuatkuasakan melainkan diputuskan oleh mahkamah.
“Ia adalah untuk pihak yang menegaskan bahawa undang-undang adalah tidak berperlembagaan – dalam kes ini negeri Sarawak – untuk mencabarnya di Mahkamah Persekutuan,” kata Liew.
Beliau juga mendakwa bahawa had 200 batu nautika yang diperuntukkan di Unclos adalah untuk faedah Malaysia, sebagai pihak yang menandatangani perjanjian antarabangsa itu.
“Hak pentas benua di luar semua pantai Malaysia, termasuk Sarawak, adalah milik seluruh negara.
|
“Atas dasar itu, PDA dan Akta Laut Wilayah 2012 tidak memasuki sempadan Sarawak seperti yang didakwa, dan merupakan undang-undang yang baik,” kata Liew.
Pelbagai isu timbul menyentuh sempadan sejarah, hak negeri dan pihak berkuasa persekutuan. Melainkan ditentukan dengan muktamad oleh mahkamah, sebarang pertikaian antara Petronas dan Sarawak berkemungkinan akan kekal tidak dapat diselesaikan.
_*Artikel ini merupakan terjemahan dari laporan FreeMalaysiaToday.com berjudul “The battle for O&G in the continental shelf off Sarawak’s shores”._
