Dalam tempoh beberapa dekad ini, dunia telah menyaksikan revolusi digital yang mendalam dan menyeluruh, dan Malaysia tidak terkecuali daripada perkembangan ini. Negara kini menikmati kemudahan teknologi yang membolehkan transaksi dalam talian, e-dagang, dan komunikasi tanpa sempadan yang melangkaui geografi dan masa.
Walau bagaimanapun, kemajuan ini turut membuka ruang kepada ancaman baharu, iaitu jenayah siber. Penjenayah siber semakin licik dalam menggunakan teknologi untuk memperdaya mangsa, dan ramai rakyat Malaysia terpaksa menanggung kerugian besar akibat penipuan dalam talian.
Dalam konteks ini, pengumuman oleh YB Dato’ Sri Azalina Othman Said, Menteri di Jabatan Perdana Menteri (Undang-Undang dan Reformasi Institusi), mengenai penggubalan rang undang-undang jenayah siber baharu adalah satu langkah yang sangat penting dan tepat pada masanya. Langkah ini bukan sahaja memperkukuh undang-undang siber negara, malah memperlihatkan keazaman kerajaan untuk menjaga keselamatan rakyat di era digital yang penuh risiko.
Jenayah siber bukanlah fenomena baharu, tetapi sifatnya semakin kompleks dan semakin sukar untuk dikawal. Penipuan dalam talian, termasuk “love scam”, pelaburan palsu, dan penipuan e-dagang kini melibatkan jumlah wang yang besar dan melibatkan ratusan hingga ribuan mangsa dalam satu masa.
Situasi ini menyebabkan kerugian kewangan dan emosi yang mendalam, dan ia memerlukan intervensi undang-undang yang kukuh.
Rang undang-undang jenayah siber yang dicadangkan ini adalah satu langkah yang amat penting bagi melindungi rakyat Malaysia daripada ancaman siber yang semakin meningkat. Penggubalan undang-undang ini dijangka dibentangkan selepas Belanjawan 2025, dan ia diharap dapat menyediakan peruntukan perundangan yang lebih komprehensif bagi menangani pelbagai bentuk jenayah siber dengan lebih berkesan.
Selain usaha penggubalan undang-undang, kerajaan juga telah menunjukkan komitmen yang kukuh terhadap keselamatan siber dengan menubuhkan Kementerian Digital.
Kewujudan kementerian ini bukan sahaja mencerminkan hasrat Malaysia untuk menjadi sebuah negara yang canggih dari segi digital, tetapi juga kepentingan keselamatan siber dalam memastikan kepercayaan rakyat terhadap dunia digital.
Dengan adanya Kementerian Digital, kita kini dapat melihat penyelarasan yang lebih baik dalam isu-isu berkaitan siber, di mana kementerian ini berfungsi sebagai pusat kawal selia untuk memastikan setiap dasar dan langkah yang diambil adalah selari dengan objektif keselamatan siber negara.
Langkah yang dicadangkan oleh Azalina untuk memperketatkan peraturan terhadap institusi kewangan juga amat bertepatan. Perbankan adalah sektor yang amat terdedah kepada ancaman siber kerana ia menyimpan data peribadi dan maklumat kewangan pelanggan.
Banyak kes penipuan siber melibatkan transaksi yang tidak sah dan pengambilalihan akaun bank tanpa izin, menyebabkan ramai mangsa terpaksa menanggung kerugian besar. Dengan menggesa agar tanggungjawab lebih besar diletakkan di bahu bank dalam memastikan keselamatan data pengguna, kerajaan tidak hanya menunjukkan komitmen dalam melindungi pengguna, tetapi juga memperlihatkan hasrat untuk mewujudkan persekitaran perbankan yang lebih selamat dan boleh dipercayai.
Pihak bank, yang sebelum ini hanya bertanggungjawab sebahagiannya dalam keselamatan akaun pelanggan, kini perlu memperkukuhkan infrastruktur siber mereka dan melaksanakan prosedur keselamatan yang lebih ketat bagi melindungi data pengguna.
Tambahan pula, inisiatif talian kecemasan 997 yang diperkenalkan oleh Bank Negara adalah satu lagi bukti bahawa kerajaan bersikap proaktif dalam menguruskan ancaman siber.
Talian 997 ini berfungsi sebagai “kill-switch” atau langkah segera yang boleh digunakan oleh pengguna untuk membekukan akaun mereka sekiranya berlaku transaksi yang mencurigakan.
Menerusi satu panggilan sahaja, mangsa penipuan berpeluang untuk menghalang akses pihak ketiga terhadap akaun mereka, sekaligus mengurangkan risiko kerugian kewangan.
Namun begitu, walaupun talian ini telah diperkenalkan dan mendapat sambutan baik, masih terdapat keperluan yang besar untuk meningkatkan kesedaran orang awam mengenai cara menggunakan talian kecemasan ini.
Langkah ini boleh dilaksanakan melalui kempen pendidikan awam yang dijalankan oleh pihak kerajaan dan institusi perbankan, dengan kerjasama kementerian dan agensi berkaitan.
Pindaan yang dilakukan ke atas Kanun Keseksaan (Akta 574) dan Kanun Tatacara Jenayah (Akta 593) juga menunjukkan keprihatinan kerajaan terhadap isu akaun keldai atau “mule accounts” yang semakin berleluasa. Akaun keldai ini sering digunakan oleh penjenayah siber sebagai medium untuk menerima wang yang diperoleh secara haram.
Dengan adanya pindaan baharu dalam undang-undang ini, mana-mana individu yang membenarkan akaun mereka digunakan untuk transaksi tanpa izin yang sah boleh dikenakan tindakan undang-undang.
Pindaan ini menunjukkan bahawa kerajaan serius dalam menangani penyalahgunaan akaun bank untuk tujuan jenayah, dan ia juga memberi amaran tegas kepada mereka yang bersekongkol dengan penjenayah siber.
Langkah ini bukan sahaja akan mengurangkan bilangan akaun keldai, malah akan mengekang aktiviti pengubahan wang haram yang sering dikaitkan dengan akaun jenis ini.
Dalam usaha memperkukuh keselamatan siber negara, peranan setiap individu juga adalah amat penting. Walaupun kerajaan boleh melaksanakan dasar dan undang-undang yang ketat, langkah-langkah ini tidak akan berkesan sepenuhnya tanpa kesedaran dan tanggungjawab peribadi setiap pengguna internet. Seperti yang disarankan oleh Azalina, rakyat Malaysia perlu lebih proaktif dalam memantau akaun dan maklumat peribadi mereka.
Pengguna harus sentiasa berwaspada terhadap e-mel atau mesej yang mencurigakan dan mengelak daripada berkongsi maklumat perbankan atau peribadi melalui saluran yang tidak sah.
Sikap berjaga-jaga ini, jika diamalkan oleh semua pengguna, akan menyumbang secara kolektif kepada kekuatan keselamatan siber negara dan mengurangkan risiko serangan siber.
Di samping itu, reformasi ini juga mencerminkan wawasan kerajaan Madani dalam memperjuangkan hak dan kesejahteraan rakyat. Dengan menempatkan keselamatan rakyat di tengah-tengah usaha pendigitalan, kerajaan Malaysia mengiktiraf bahawa masa depan digital yang selamat hanya boleh dicapai apabila keselamatan data peribadi dijamin.
Reformasi undang-undang siber ini bukan sekadar satu tindak balas terhadap peningkatan jenayah siber, tetapi juga satu pelaburan jangka panjang dalam kesejahteraan digital rakyat. Langkah ini memberi mesej yang jelas bahawa kerajaan bersedia untuk melindungi rakyatnya daripada ancaman siber, dan mereka akan mengambil segala langkah yang perlu untuk memastikan keselamatan dan kesejahteraan rakyat tetap terpelihara di dunia digital.
Secara keseluruhannya, usaha memperkukuh keselamatan siber ini adalah amat penting dalam melindungi kepentingan rakyat Malaysia.
Penggubalan undang-undang baharu, penguatkuasaan talian kecemasan, dan pindaan kepada undang-undang sedia ada adalah bukti bahawa kerajaan komited dalam mewujudkan persekitaran digital yang lebih selamat.
Kerjasama erat antara kerajaan, sektor perbankan, dan rakyat adalah kunci dalam memastikan keselamatan siber negara kita. Dengan pendekatan yang menyeluruh dan kerjasama semuapihak, Malaysia mampu membina landskap digital yang bukan sahaja moden dan canggih, tetapi juga selamat dan boleh dipercayai.
Oleh Raziz Rashid, Pengerusi Pertubuhan Sukarelawan Siber Selamat (CyberSafe)
